Aanduiding van koper en koperlegeringen

De aanduiding voor koper en koperlegeringen wordt geregeld in ISO 1190-1 ‘Copper and copper alloys - Code designation - Part 1: Designation of materials’ en in EN 1412 ‘Koper en koperlegeringen. Europees nummeringssysteem.’

Voor de aanduiding kan dus, evenals bij aluminium, gebruikt gemaakt worden van een aanduiding op basis van de chemische samenstelling (ISO 1190-1) of van een numeriek aanduidingsysteem (EN 1412).

Aanduiding op basis van chemische samenstelling

1 ongelegeerd koper

De aanduiding voor ongelegeerd koper bestaat uit het chemische symbool voor koper (Cu) gevolgd door een aantal hoofdletters waarmee de kwaliteit nader aangeduid wordt. De letters worden door een liggend streepje gescheiden van het symbool Cu. Bijvoorbeeld:

Cu-ETP, CU-DHP, Cu-FRHC

2 gelegeerd koper

Het basissymbool Cu wordt gevolgd door het (de) chemisch(e) symbo(o)l(en) van het (de) aanwezige legeringselement(en). Het symbool voor het legeringelement wordt gevolgd door een, bij voorkeur, heel getal dat het nominale legeringpercentage aangeeft.

De legeringselementen staan gerangschikt naar aflopend percentage (bijvoorbeeld CuZn36Pb3); bij gelijk percentage alfabetisch (bijvoorbeeld CuAl10Fe5Ni5); dit op voorwaarde dat het belangrijkste legeringselement altijd voorop staat, ongeacht het percentage, dus CuNi18Zn27 en niet CuZn27Ni18.

Aanduiding op basis van het numerieke systeem

De aanduiding op basis van het numerieke systeem bestaat in totaal uit zes karakters. Het eerste karakter is de letter C om aan te geven dat we met koper te maken hebben. Het tweede karakter is een letter:

B	:	materiaal in blokvorm bedoeld voor de vervaardiging van gietstukken
C	:	gegoten producten
F	:	toevoegmateriaal voor solderen of lassen
M	:	‘master alloy’
R	:	onbewerkt geraffineerd koper
S	:	schrot
W	:	materiaal in ‘geknede’ (gewalst, getrokken e.d.) vorm
X	:	niet in normen vastgelegd materiaal.

De volgende drie karakters bestaan uit een getal tussen 000 en 999. Voor de in normen vastgelegde kwaliteiten wordt een getal tussen 000 t/m 799 gebruikt, voor de niet vastgelegde kwaliteiten een getal tussen 800 t/m 999. Aan het getal is geen bijzondere betekenis toegekend, met andere woorden aan het getal is niet veel af te lezen.

Het zesde karakter tenslotte is weer een letter die de legeringsgroep aangeeft:

A of B	:	ongelegeerd koper
C of D	:	laaggelegeerd koper (maximaal 5% legeringselement)
E of F	:	koperlegeringen met meer dan 5% legeringselement
G	:	koper-aluminium legeringen
H	:	koper-nikkel legeringen
J	:	koper-nikkel-zink legeringen
K	:	koper-tin legeringen
L of M	:	binaire koper zink legeringen
N of P	:	koper-zink-lood legeringen
R of S	:	complexe koper-zink legeringen

Zowel de aanduiding op basis van de chemische samenstelling als de numerieke aanduiding worden nog gevolgd door een toestandsaanduiding die bestaat uit een letter, eventueel gevolgd door een getal:

M	:	zoals gefabriceerd, dus zonder gespecificeerde mechanische eigenschappen
Hxxx	:	voor kwaliteiten waaraan een hardheidseis gesteld wordt. xxx is de minimale hardheid. Afhankelijk van de productnorm wordt de hardheid opgeven als hardheid Brinell (HB) of als hardheid Vickers (HV)
S	:	voor materiaal dat spanningsarm gegloeid is
Rxxx	:	voor kwaliteiten waaraan eisen ten aanzien van de treksterkte gesteld worden. xxx geeft de minimale treksterkte in N/mm²

Lijsten met overeenkomstige aanduidingen van veel voorkomende koperlegeringen

Ongelegeerd koper

EN ISO 1190 1998	EN 1412 1995	Duitsland	Verenigde Staten	Verenigd Koninkrijk	Frankrijk

Cu-OF	CW008A	OF-Cu	C10200	C103	Cu-OF
Cu-HCP	CW021A	SE-Cu	--	–	–
Cu-FRTP	CW006A	–	C12500	C104	Cu-FRTP
Cu-PHC	CW020A	--	--	–	–
Cu-DLP	CW023A	SW-Cu	C12000	–	Cu-DLP
Cu-DHP	CW024A	SF-Cu	C12200	C106	Cu-DHP
Cu-ETP	CW004A	E-Cu57/ 58	C11000	C101	Cu-ETP

Koper-zink kneedlegeringen (tombak en messing)

EN ISO 1190 1998	EN 1412 1995	Duitsland	Verenigde Staten	Verenigd Koninkrijk	Frankrijk

CuZn5	CW500L	Ms95	C21000	CZ 125	CuZn5
CuZn10	CW501L	Ms90	C22000	CZ 101	CuZn10
CuZn15	CW502L	Ms85	C23000	CZ 102	CuZn15
CuZn20	CW503L	Ms80	C24000	CZ 103	CuZn20
CuZn30	CW505L	Ms70	C26000	CZ 106	CuZn30
CuZn33	CW506L	Ms67	C26800	--	CuZn33
CuZn36	CW507L	Ms63	C27200	CZ 108	CuZn36
CuZn37	CW508L	Ms63	C27400	CZ 108	CuZn37
CuZn40	CW509L	Ms60	C28000	CZ 109	CuZn40
CuZn35Pb1	CW600N	Ms63Pb	C34000	CZ 118/119	--
CuZn35Pb2	CW601N	Ms63Pb	C34200	CZ 119/131	CuZn35Pb2
CuZn36Pb3	CW603N	–	C35600	CZ 124	CuZn36Pb3
CuZn37Pb2	CW606N	Ms60Pb	C35300	CZ 128	--
CuZn38Pb1	CW607N	Ms60Pb	C35000	CZ 129	--
CuZn38Pb2	CW608N	--	C37700	CZ 120/128	CuZn39Pb2
CuZn38Pb4	CW609N	--	--	CZ 121 Pb4	--
CuZn39Pb0,5	CW610N	Ms60Pb	C36500	CZ 123/137	CuZn39Pb0,8
CuZn39Pb1	CW611N	--	--	--	--
CuZn39Pb2	CW612N	Ms58	--	--	--
CuZn39Pb3	CW614N	Ms58	C38500	CZ 121 Pb3	CuZn40Pb3
CuZn40Pb2	CW617N	Ms58	C37700	CZ 120/122	CuZn39Pb2
CuZn43Pb2	CW623N	--	--	--	--

Koper-tin kneedlegeringen (fosforbrons)

EN ISO 1190 1998	EN 1412 1995	Duitsland	Verenigde Staten	Verenigd Koninkrijk	Frankrijk

CuSn4	CW450K	SnBz4	C51100	PB 101	CuSn4P
CuSn5	CW451K	–	C51000	PB 102	–
CuSn6	CW452K	SnBz6	C51900	PB 103	CuSn6P
CuSn8	CW453K	SnBz8	C52100	PB 104	CuSn8P
CuSn3Zn9	CW454K	–	–	–	–

Koper-tin gietlegeringen

EN ISO 1190 1998	EN 1412 1995	Duitsland	Verenigde Staten	Verenigd Koninkrijk	Frankrijk

CuSn7Zn4Pb7-C	CC493K	RG7	C93200	--	–
CuSn12-C	CC483K	SnBz12	C90800	PB2-C	CuSn12P
CuSn7Pb15-C	CC496K	SnPbBz 15	C93800	LB 1	–

Koper-nikkel-zink kneedlegeringen (nieuwzilver)

EN ISO 1190 1998	EN 1412 1995	Duitsland	Verenigde Staten	Verenigd Koninkrijk	Frankrijk

CuNi10Zn27	CW401J	–	C76100	NS 103	CuNi10Zn27
CuNi10Zn42Pb2	CW402J	Ns4711Pb	C79800	NS 101	CuNi10Zn42Pb2
CuNi12Zn24	CW403J	Ns6512	C75700	NS 104	CuNi12Zn24
CuNi12Zn25Pb1	CW404J	–	C79300	–	CuNi12Zn25Pb1
CuNi12Zn39Pb1	CW406J	CuNi12Zn30Pb	–	–	–
CuNi18Zn19Pb1	CW408J	CuNi18Zn19Pb1	C76300	–	CuNi18Zn19Pb1
CuNi18Zn20	CW409J	Ns6218	--	NS 106	CuNi18Zn20
CuNi18Zn27	CW410J	CuNi18Zn27	C77000	NS 107	CuNi18Zn27

Koper-berelium kneedlegeringen (precipitatie hardbaar)

EN ISO 1190 1998	EN 1412 1995	Duitsland	Verenigde Staten	Verenigd Koninkrijk	Frankrijk

CuBe2	CW101C	CuBe2	C17200	–	CuBe1,9
CuCoNi1Be	CW103C	–	–	–	–
CuCo2Be	CW104C	CuCo2Be	C17500	C 112	–
CuNi2Be	CW110C	CuNi2Be	C17510	–	–